Basic – Predict แตกต่างจาก Forecast อย่างไร ?

ไปอ่านเอกสาร Logistics Scenario 2050 ของ DHL  ก็ได้ประเด็นมาเล็กน้อยมาเล่าสู่กันฟัง  เพราะว่าเอกสารนี้เป็นเอกสารที่พยายามจะมองอนาคต  โดยใช้นักอนาคตศาสตร์คนดังมาช่วยในการมองอนาคต    พออ่านไปได้บทหนึ่งมีสรุปตอนข้อหนึ่งว่า  The Future cannot be predicted, but alternative futures can and should be forecast.  อนาคตไม่สามารถที่จะถูกคาดการณ์ได้ (Predicted)  แต่ทางเลือกต่างๆของอนาคตนั้นสามารถและควรที่จะพยากรณ์ (Forecast)ได้  ก็เลยมาสะดุดตรงสองคำนี้   ผมว่าทั้งสองคำนี้ไม่เหมือนกัน  ถ้าเหมือนกันแล้ว  มันจะสร้างคำใหม่ขึ้นมาทำไมจริงไหมครับ

ผมเริ่มด้วยการไปเปิด Dictionary แบบภาษาอังกฤษไปเป็นภาษาอังกฤษ   อย่าใช้ภาษาไทย  เพราะภาษาไทยเองก็ยังหาความหมายที่แน่นอนไม่ได้     ก่อนที่จะไปเปิด Dic   อย่างคำว่า Predict ส่วนตัวผมแปลว่า คาดการณ์   ส่วน Forecast ผมเองแปลว่า พยากรณ์  แต่ก็ยังแปลเป็นไทยไม่ได้ครบ  ตอนแรกผมสังเกตจากคำที่หนังสือ Textbook ทางวิศวกรรมใช้กัน  เมื่อใดที่ใช้ คำว่า Predict นั้น มักจะมีสูตรกันมาก่อน  มีตัวแปรที่แน่นอน   แล้วจึงใส่ค่าลงไป  แล้วสูตรก็ให้ค่าออกมา   เราสามารถรู้ได้อย่างแน่นอนว่าจะได้ผลลัพธ์ออกมาอย่างไร    ไม่ได้เกี่ยวกับเวลาในอนาคต  แต่ถ้าตัวแปรนั้นเป็นค่าเวลา  เราก็สามารถที่จะบอกได้ว่า  ณ เวลาหนึ่งเราจะได้ผลลัพธ์อะไร

ส่วนการพยากรณ์นั้น  เราไม่มีความรู้หรือเข้าใจกลไกของสิ่งที่เราสนใจอยู่เลย  แต่เรามีข้อมูลในอดีต  ข้อมูลปัจจุบัน   เราพยายามจะบอกว่าแล้วต่อไปนั้นมันจะเป็นอย่างไร  เราพยายามบอกพฤติกรรมหรือสร้างแบบจำลองจากผลลัพธ์ของสิ่งนั้น   ทั้งๆ ที่ไม่รู้ว่ากลไกจริงหรือสูตรภายในมันคืออะไร

คิดอย่างนี้อยู่นานแต่ก็ไม่ได้บอกใคร  แต่เห็นใครๆ ก็ใช้สองคำนี้สลับกันไปมา  แต่ไม่รู้ว่าเขาหมายความอย่างไร  เมื่อไหร่จะพยากรณ์ (Forecast) แล้วเมื่อไหร่จะคาดการณ์ (Predict)  พอมาเจอในเอกสารของ DHL  เขาเขียนว่า  The Future cannot be predicted, but alternative futures can and should be forecast.  (อนาคตนั้นไม่สามารถคาดการณ์ได้ แต่ทางเลือกของอนาคตสามารถและควรจะพยากรณ์ได้) อ่านแล้วก็งงไปเลย จนต้องไปเปิด Dictionary  ภาษาอังกฤษเป็นภาษาอังกฤษ predict  คือการกล่าวถึงเหตุการณ์หรือการกระทำที่จะเกิดขึ้นในอนาคตโดยเฉพาะเป็นเรื่องที่เรามีความรู้มาก่อนหรือมีประสบการณ์มาก่อน  รู้มาก่อนว่าจะเกิดอะไรขึ้น  ส่วน Forecast นั้นเป็นการกล่าวถึงเหตุการณ์ที่น่าจะเกิดขึ้นในอนาคตโดยเฉพาะที่มีความเกี่ยวข้องกับสถานการณ์ใดสถานการณ์หนึ่ง  ผมว่าผมก็เข้าใจคล้ายๆ กับใน Dictionary บอกไว้  แต่ผมไม่ได้รู้เองหรอกครับ  ผมสังเกตจากประโยคภาษาอังกฤษที่เขาเขียนกันมาใน Paper หรือ หนังสือ Textbook

แล้วอย่างไหนดีกว่าล่ะครับ Predict ดีกว่าสิครับ  เพราะว่ามีศัพท์ว่า Predictable นั่นหมายความว่า เรารู้โครงสร้างหรือสูตร หรือกลไกของสิ่งๆ นั้นหรือเหตุการณ์นั้น  เราจึงสามารถคาดการณ์และสามารถควบคุมมันได้   แต่ถ้าไม่รู้อะไรเลยภายในเบื้องลึก  แต่รู้ว่ามันมีความเกี่ยวเนื่องกันกับเหตุการณ์อื่นๆ  เราจึงใช้ Forecast  และใน Dictionary ไม่มี Forecastable ด้วย  ก็ลองดูครับ  รู้มาก รู้ลึก  ก็คงจะไม่พอครับ  จะต้องรู้ถึงโครงสร้างกลไก  ถึงความสัมพันธ์ของข้อมูลในส่วนต่างๆ  เพื่อที่จะได้ควบคุมมันได้ครับ  หรือจะได้ปรับตัวตามได้ทันเวลา  เหมือนที่ NASA จะมาศึกษาเมฆและอากาศ  ก็เพื่อที่จะได้ Predict การเปลี่ยนแปลงของอากาศ  จะได้คาดการณ์ได้อย่างแม่นยำขึ้น  มากกว่าการพยากรณ์ทั่วๆ ไป   เราจะได้รับมือกับการเปลี่ยนแปลงของอากาศได้ถูก  เช่นเดียวกับความต้องการของลูกค้า  เพื่อที่จะได้มาจัดการกับอุปทาน (Supply)